Bilmiyorum siz ne düşünürsünüz ama ben kadınların evlendikleri zaman kendi soy isimlerini kullanmalarından yanayım. Bunun feminist olmakla, ne bileyim aman kadınlar kendini ezdirmesin klişesiyle falan bir ilgisi yok. Sonuçta bu durum farklı ülkelerde farklı şekillerde hayata geçirilen ve yasalarla korunan toplumsal bir düzenleme.
Bu düzenlemelerin bazıları oldukça ilginç. Mesela Quebec'te kadının evlendikten sonra eşinin soyadını alması yasak.( Burada esas korunan kadın mı yoksa kadının babası mı merak ettim. Tabi doğan çocukların kimin soyadını taşıdığı tam da bu noktada önem arz ediyor.) Fransa'da da benzer bir düzenleme var ama istisna olarak eşler birbirlerinin soyadını bazı durumlarda kullanabiliyorlar. İtalya'da kadınların kendi soyadlarını bırakmaları yasak ama talep halinde evlilikle birlikte eşin soyadını kendi soyadlarına ekletebiliyorlar. Malezya ve Kore'de kadınların kızlık soyadını koruması esas ve kocanın soyadı alınmalı şeklinde bir yasa da yok.
Buna karşılık Japonya'da evlenen çiftlerin eşlerden birinin soyadını alması gerekiyor ve çoğunlukla kadınlar erkeklerin soyadını alıyor. Amerika'da ise kadınların sadece %30'u kendi soyadını kullanmayı tercih ediyor.
Bu düzenlemelerin bazıları oldukça ilginç. Mesela Quebec'te kadının evlendikten sonra eşinin soyadını alması yasak.( Burada esas korunan kadın mı yoksa kadının babası mı merak ettim. Tabi doğan çocukların kimin soyadını taşıdığı tam da bu noktada önem arz ediyor.) Fransa'da da benzer bir düzenleme var ama istisna olarak eşler birbirlerinin soyadını bazı durumlarda kullanabiliyorlar. İtalya'da kadınların kendi soyadlarını bırakmaları yasak ama talep halinde evlilikle birlikte eşin soyadını kendi soyadlarına ekletebiliyorlar. Malezya ve Kore'de kadınların kızlık soyadını koruması esas ve kocanın soyadı alınmalı şeklinde bir yasa da yok.
Buna karşılık Japonya'da evlenen çiftlerin eşlerden birinin soyadını alması gerekiyor ve çoğunlukla kadınlar erkeklerin soyadını alıyor. Amerika'da ise kadınların sadece %30'u kendi soyadını kullanmayı tercih ediyor.
Benim istatistiklere bakarsak, iş çevremde yer alan kadınların neredeyse tamamı kendi soy isimlerini kullanırken yakın çevremden evlenen kadınlar eşlerinin soy isimlerini kullanmayı tercih ediyor.
İki kardeşim de evli mesela. İkisi de dediğim gibi eşlerinin soyadını tercih etti. Ama ben nedense bir türlü benimseyemedim bu durumu. Kardeşime doğumgünü için bir kargo yollamıştım ve soy ismini bir türlü hatırlayamadım. Tamam hatırladım deyip yazdığım soyadı ise yanlış çıktı, pes! Kargo teslimi gecikti, bir sürü sorun yaşadık falan. Kardeşim de "aşk olsun abla" dedi bana, suratıma suratıma "shame on you" demeyecek kadar terbiyeli çünkü:)
Benim duruma bakış açım şu şekilde: Şimdi düşünün. 28 yaşında bir kadın. Ayşe Yiğit diyelim adına. O güne kadar okumuş yazmış, dil öğrenmiş, gezmiş, tozmuş. Kariyer yapmış. Sınavlara girmiş, dereceler almış. Belli konularda eğitim almış, uzman olmuş. A ve Y harflerinden oluşan bir imzası var. Hem de noter onaylı, sirkülerli. Bir sürü tanıdık, eş-dost... Ya da tam tersi, daha dar bir çevrede yaşayan ama yine de kendi eşrafında tanınan bir Ayşe de olabilir bu kişi, fark etmez. Sonuçta bir hayat yaşamış. Onun hayatı. Adıyla sanıyla onun hayatı. Sonra evlenmiş ve kocasının soyadını almış. Ne olmuş, Ayşe Yılmaz olmuş. Şimdi Ayşe Yılmaz kim? Ne zaman doğdu, kaç yaşında, nasıl biridir, bilen var mı? Yani o güne kadar böyle biri yoktu ki? E işte Ayşe Yiğit değil mi o? Yok değil, Ayşe Yiğit öldü, Allah korusun, ilerde bir gün boşanırlarsa tekrar dirilecek ama o artık Ayşe Yılmaz.
Altı üstü bir kelime ama yıllar sonra boşandığında kendi soyadına yabancılaşan kadınlar da var, boşandıktan sonra sırf küçük kızı okulda zorluk yaşamasın diye nefret ettiği kocasının soyadını kullanmaya devam edenler de. Evlenirken imzasını değiştirip, milyon tane resmi evraka imza atıp sonra ne yapacağını şaşıran da.
Altı üstü bir kelime ama yıllar sonra boşandığında kendi soyadına yabancılaşan kadınlar da var, boşandıktan sonra sırf küçük kızı okulda zorluk yaşamasın diye nefret ettiği kocasının soyadını kullanmaya devam edenler de. Evlenirken imzasını değiştirip, milyon tane resmi evraka imza atıp sonra ne yapacağını şaşıran da.
Kocanın soyadının tek başına alınması bana biraz yaşanılan ve geride bırakılan o koskoca hayata vefasızlık gibi geliyor. Kişinin kendi kendini, kendi iradesiyle ve resmen-evet resmen- öldürmesinin yegane örneği. Abarttığımı düşünmüyorum. Sadece evlenmeye kadar olan ismime, ben'e ve tüm yaşadıklarıma sahip çıkıyorum. Tam olarak ne demek istediğimi anlatabildim mi acaba? Burada soyun adının öneminden bahsetmiyorum. Kişinin adı ve soyadıyla birlikte büyüyen, anılan ve onunla özdeşleşen yaşamından, bir imza ile vazgeçmemesi gerektiğine inanıyorum. Hepsi bu. İşin yasal kısmı da serbest bırakılmalı bence, hür olmalı herkes. Tabi geçmişte nadiren örnekleri görülen, ne kocasının ne de ailesinin soyadını istemeyip yeni bir soyadı için mahkemeye başvuran kadınlarınki kadar bir kaya kovuğundan çıkma durumunu kastetmesem de, isteyen kendi soyadı ile devam etmeli, isteyen eş bir diğerinin soyadını alabilmeli. Gerçek ve dozunda özgürlük de bunu gerektirir.
Yorumlar
Zeliha Ceren Şenocak Karakaya. Eşin soy isminin bu kadar problem haline getirilmesine anlam veremiyorum. Neymiş, çocuk büyüyünce annesinin kim olduğu anlaşılamazmış. Böyle saçma şey mi olur? İsteyen eşinin soy ismini kullanabilir, saygı duyarım, birçok erkek, çift soy ismi kullanmaya dahi sert bakıyor. Değişen benim 30 senelik hayatım, tüm kartlarım, kimliklerim, pasaportum, herşeyimi yenilemekle uğraştım ben. Kimlik bilgim ile eski bilgilerim uyuşmuyor diye evlilik cüzdanıyla dolaştım aylarca. Bir kez havalimanında engel çıktı önüme. Mevcut şirketin puan kartıyla almışım da yolcu bilgilerim uyuşmuyormuş diye. Kesinlikle tam özgür bırakılmalı kadınlar bu konuda. Tabi aile- eş baskısı olmaması içinde bilinç önemli.
Avukat olsam, doktor olsam, ismimle bütünleşmiş olsa meslegim, muhtemeldir ben de inatla bırakmazdım soyadımı...
İmza konusuna gelince imzam hiç değişmedi, hep aynı, ilk soyadımla atıyorum hala imzamı ;)
Yalnız şabalak nüfus idaresinin yanlış yazıp yolladığı evlilik cüzdanındaki soyadımı düzeltmek için o çok uğraştı şimdi Allah var. Ama zavallım hâlâ başına çok iş gelecek bu soyadı davasından diyordu geçende, hayatım dedim, yirmi yıl geçti, sanırım bundan sonra da gelmez artık :D Sanırım adam dün evlendiğimizi düşünüyor hâlâ :D